بیهوشی یکی از بزرگ‌ترین ترس‌هایی است که احتمالا شما هم به عنوان سرپرست حیوان خانگی داشته باشید. این موضوع همواره به عنوان ریسک بیهوشی در سگ و گربه به مراجعه کنندگان اعلام می‌شود. در این موارد احتمالا بخواهید بدانید با توجه به شرایط تنفس، قلب و سابقه بیماری می‌توانید حیوان را بیهوش کنید یا نه. قبل از بیهوشی لازم است بیمار از هر نظر به طور کامل ارزیابی شود. وضعیت تنفس و بیماری‌های زمینه‌ای نقش مهمی در بازگشت از بیهوشی یا ریکاوری بیمار بعد از بیهوشی دارند. با این حال اگر با چالش‌های آن به خوبی آشنا باشیم با در نظر گرفتن هر یک به خوبی می‌توان پیچیدگی‌های این فرآیند را مدیریت کرد.
در این مقاله می‌خوانید:
افت فشار خون حین بیهوشی
حداقل فشار خون قابل قبول برای سگ‌ها و گربه‌ها حین بیهوشی 60 میلی متر جیوه است. فشار خون را می‌توان به صورت مستقیم و غیرمستقیم اندازه گیری کرد. در روش غیرمستقیم از دستگاه‌هایی مثل داپلر استفاده می‌شود. در سنجش مستقیم به صورت مستقیم فشار خون از روی رگ و با اتصال دستگاه اندازه گیری می‌شود.
اگر قرار است سگ یا گربه خود را بیهوش کنید باید بدانید که اولین چالش آن افت فشار خون است؛ چون برخی از داروهای بیهوشی باعث افت فشار خون می‌شوند. در فرم استنشاقی هم بسته به دوز ممکن است قدت انقباض عضله قلب کاهش یابد و مقاومت دیواره عروق هم افزایش پیدا کند. برخی از داروها به صورت مستقیم باعث بسط عروق می‌شوند که در استفاده از آن‌ها باید به دوز مناسب و تنظیمات دستگاه بخارساز توجه کرد.
در صورتی که بیهوشی با هدف جراحی انجام شده باشد ممکن است همزمان از دست دادن خون و کم آبی بدن افت فشار را بدتر کند. برای مدیریت افت فشار در سگ و گربه مراحل مختلفی وجود دارد که باید به صورت اورژانسی و توسط تیم بیهوشی انجام شود.
افت دمای بدن در طول بیهوشی
یکی دیگر از بزرگ‌ترین چالش های مدیریتی در طول بیهوشی سگ و گربه افت دمای بدن آن‌ها است. برخی از داروها با گشاد کردن عروق و کاهش فشار خون میزان متابولیسم را کاهش می‌دهند. به دنبال آن دمای بدن هم کاهش می‌یابد. البته ناگفته نماند که کوتاه کردن موهای بدن حیوان برای جراحی، استفاده از ترکیبات ضدعفونی کننده، ترزیق مایعات و باز شدن حفرات بدن هم می‌توانند باعث کاهش دمای بدن شوند.
دقت کنید که افت دمای بدن به صورت طبیعی رخ می‌دهد و مکانیسم خون بندی و سطح ایمنی بدن را مختل می‌کند. به محض این که دمای بدن افت می‌کند نیاز به دارو برای تمدید بیهوشی کمتر می‌شود. همزمان با افت دمای بدن و فشار خون ممکن است ضربان قلب نیز کاهش پیدا کند. در این حالت معمولا استفاده از دارو برای اصلاح افت ضربان قلب تا زمانی که دمای بدن تعدیل نشود بی فایده خواهد بود.
برای جلوگیری از پیشرفت عوارض کاهش افت دمای بدن بهتر است در طول بیهوشی و با در نظر گرفتن نکات ایمنی از تشک گرمازا استفاده شود.
آریتمی و ضربان قلب غیرطبیعی حین بیهوشی
یکی از رایج ترین چالش های بیهوشی در سگ و گربه آریتمی است. این مورد با سمع قلب بیمار در طول بیهوشی، استفاده از دستگاه پالس اکسیمتری و در نهایت نوار قلب قابل ردیابی و مشاهده است. معیار کاهش ضربان قلب بسته به نژاد و گونه حیوان خانگی متفاوت است. در سگ‌های نژاد بزرگ ضربان کمتر از 50، در نژاد کوچک کمتر از 70 و در گربه‌ها کمتر از 100 در دقیقه قابل توجه است.
افت ضربان قلب (برادی کاردی)
در صورتی که علت افت ضربان قلب فقط عمق بیهوشی باشد تا زمانی که فشار خون و دمای بدن تعدیل شود نیاز نیست اقدامی انجام شود. اما گاهی وارد کردن لوله به نای برای تنفس بهتر یا اختلالات متابولیکی می‌توانند زمینه ساز افت ضربان قلب باشند.
افزایش ضربان قلب (تاکی کاردی)
گاهی اوقات بر خلاف انتظار ممکن است با افزایش ضربان قلب روبرو شویم؛ به ویژه زمانی که بیمار در حال بازگشت از بیهوشی است. دلیل این موضوع متغیر است و می‌تواند شامل درد، بیماری های قلبی پنهان یا تشخیص داده نشده و کم عمق بودن بیهوشی باشد. به عنوان مثال اگر بیمار درد دارد می‌توان با تزریق داروی ضد درد بخشی از این بالا بودن ضربان قلب را تعدیل کرد.
مشکلات تنفسی در طول بیهوشی
اکثر مشکلات تنفسی بیماران حین جراحی به دلیل القای بیهوشی است؛ هر چند که ممکن است بیمار مشکلات زمینه‌ای مثل کلاپس نای، شکستگی دنده، آب آوردگی ریه یا حتی چاقی داشته باشد!
داروهایی مثل پروپوفول و اپیوئیدها که به صورت ترکیبی در القای بیهوشی استفاده می‌شوند بسته به دوز ممکن است عوارض تنفسی بدهند. تعداد و تحوه تنفس بیمار حین بیهوشی باید به صورت دقیق چک شود.
طولانی شدن ریکاوری بعد از بیهوشی
و اما ترس بزرگ اکثر افراد ریکاوری یا بازگشت از بیهوشی است. به صورت معمول بیمار باید در طول بیهوشی توسط متخصص و به طور کامل پایش شود. با این حال ممکن است ریکاوری با مشکلاتی روبرو شود. مثلا حیوان حتی تا نیم ساعت بعد از قطع شدن جریان ماده بیهوشی هوشیار نشود. یا این که بازگشت حیوان از بیهوشی با سر و صدا، ترس و استرس زیادی همراه باشد و اینطور به نظر برسد که بیمار درد زیادی را تحمل می کند!
از دلایل طولانی شدن ریکاوری افت طولانی مدت دمای بدن یا بالا بودن دوز دارو است. در صورتی که این اتفاق رخ دهد تا حد ممکن باید فضای نگهداری و ریکاوری بیمار آرام باشد. در بیمارانی که به طور کلی هیجان بیشتری نشان می دهند لازم است حتی بعد از ریکاوری داروهای آرام بخش برای کنترل بیمار تجویز شود. گاهی درد علت این مشکلات است که بلافاصله در طول ریکاوری باید ترکیب مناسب ضددرد تزریق گردد.
عوارض داروهای بیهوشی در سگ چیست؟
افت دمای بدن، آریتمی و تغییر در الگوی تنفسی و طولانی شدن ریکاوری از چالش‌ها و عوارض تزریق داروهای بیهوشی در سگ است.
علت طولانی شدن ریکاوری بعد از بیهوشی در سگ و گربه چیست؟
از دلایل طولانی شدن ریکاوری افت طولانی مدت دمای بدن یا بالا بودن دوز دارو است. در صورتی که این اتفاق رخ دهد تا حد ممکن باید فضای نگهداری و ریکاوری بیمار آرام باشد.
سلام من یه سگ نژاد شیتزو تریر داشتم که چند روز پیش به علت عفونت شدید گوش و انسداد مجرای گوش تحت عمل قرار گرفت ولی متاسفانه به مرحله سوم بیهوشی نرسید با وزن 12.5 کیلو 6 دوز دارد گرفته بود و حین عمل بخاطر مشکلات تنفسی ادم ریه و خروج کف از دهان دکتر تشخیص داد عمل ادامه پیدا نکنه و سریع بخیه زدند و ریه ها رو هم سه بار تخلیه کردن دو بار حین عمل و بخیه زدن و یکبار هم حین ریکاوری. شکر خدا سگم الان رو به بهبود هست و حال عمومیش بهتر شده ولی همچنان عفونت گوش درمان نشده و مجدد لازم هست عمل بشه. میخاستم ببینم برا اینکه مجدد به این مشکل گرفتار نشیم باید چیکار کرد…ایا تا عمل بعدی وزنش و کمتر کنم و یک دور هم نوار قلب و سونو بشه کافی هست؟؟؟
با سلام
بیهوشی از مرحله القا تا ریکاوری تحت عوامل مختلفی است. از ویژگی های فردی، مشکلات زمینه ای که نیازمند چک آپ کامل قبل از بیهوشی هست تا روش بیهوشی و مدیریت آن. در هر صورت آزمایش خون، نوار قلب و … بسته به تشخیص معاینه کلینسین (متخصص داخلی) همواره توصیه می شود و برای ارزیابی دقیق وضعیت گوش اتوسکوپی کامل و عکسبرداری کمک کننده خواهد بود.